1-Lütfen çocuğunuzun karnedeki notları ile daha az, ahlakı, erdemi, kişiliği ve sorumluluk alma düzeyi ile daha fazla ilgilenin.

2-Yaz tatilinde kitap okumasını teşvik eden bir ortam oluşturun. Kitap okumanın beyne ve kişiliğe olan olumlu etkisi artık çok iyi biliniyor. Kitap okumayı teşvik için asla ödül (kitap okursan sana onu alırım, bunu alırım), koşul (kitap okursan top oynayabilirsin vb.) koymayın. Bu konuyu daha fazla merak ediyorsanız benim facebook’daki videoma buradan ulaşabilirsiniz.

3-Bol bol oyun oynamasını sağlayın. Evde, sokakta, mahallede, arazide oynanan oyunlar en iyileridir. Lütfen AVM’lere götürmeyin. AVM ortamları, çocukların zihinsel ve kişisel gelişimleri için uygun yerler değildir. Adı üstünde: AlışVerişMerkezi.

4-Bol bol sohbet edin; ona bugününüzün nasıl geçtiğini anlatın, bugün neler olduğunu, hangi olayların olduğunu vb. anlatın (öğüt vermeyin, ders vermeyin, kıssadan hisse çıkarttırmayın, paylaşın sadece). Sonra onun anlatacakları varsa (zamanla olmaya başlayacaktır) dinleyin (yoksa zorlamayın).

5-Her gün ona “ben bugün şunu öğrendim” diye anlatın. Anlatacağınız şeyler illa uzay, atom, evren vb. ile ilgili olmak zorunda değil, çok sıradan bir şey bile çok değerlidir. Hatta bunlar çocuğun gündelik yaşantısında daha da çok etki yapar. Mesela incir ağacının nasıl tutturulduğunu, domatesin nasıl ekildiğini, bir duvar örerken nelere dikkat edildiğini, tarihteki en önemli futbolcunun kim olduğunu, çok sevdiği bir filmin nasıl çevrildiğini, yönetmenin ya da oyuncuların o film hakkında neler söylediklerini vb. anlatın. O da “ben de şunu öğrendim” demeye başladığında can kulağı ile dinleyin.

6-Mümkünse her gün “bugün birlikte ne öğrenelim?” saati oluşturun. Sık sık “bugün bir konuyu merak edelim, sen seç” deyin (ertesi gün de siz seçin) ve araştırın, bu araştırmayı kitaptan yapmanız daha doğrudur, ama gerekirse interneti de kullanabilirsiniz.

7-İnternet demişken, günde en fazla 2 saat cep telefonu, tablet, bilgisayar vb. izni verin. Daha fazlası çok zararlı. Facebook sayfamdan bunu anlattığım videoma buradan ulaşabilirsiniz.

8-Evle ilgili işlere yardım etmesini isteyin. Yemeğe, alışverişe, ortalığı temizlemeye, toparlamaya, tamirata vb. yardım etsin.

9-Mutlaka en az bir uzak akraba, arkadaş, dost ziyareti yapın, onun da gelmesini sağlayın. Akrabalık ve dostluk ilişkilerinizi siz güçlü tutun ve onu da bu ilişkilerin içine girmesine teşvik edin.

10-Kendi arkadaşlarını da aramasını, sormasını, ziyaret etmesini, eve çağırmasını teşvik edin.

11-Bir yol bulup, bir süreliğine çıraklık yapmasını sağlayın. Çıraklığın niteliğinden çok, orada edineceği tecrübe önemlidir. Onunla konuşarak bu konuda kararlar almasını sağlayın. 15 gün civarında bir süre uygundur. Vaz geçmesini, gevşemesini sağlamayın.

12-Yapabiliyorsanız tatile gidin. Tatil yerini birlikte seçin. Onun da fikirlerini alın ve sizi dinlemesini de sağlayın. Ondan sonra, tatille ilgili araştırmasını isteyin (örneğin Pamukkale’ye mi gideceksiniz, neden önemli, ne varmış, tarihi neymiş araştırsın, gidince size rehberlik etsin). Tatile gittiğiniz yerlerde bolca yürüyün, bolca farklı ören yeri, kültürel ortam vb. ziyaret edin. Oraları araştırmasını isteyin. Siz de araştırın, üzerine konuşun. O tatilde yeni bir ilgi alanı ile uğraşmasını sağlayın.

13-Kendi başına kalmasını sağlayın, yaşına göre belki 10 dakika, belki 3 saat, tamamen kendi seçeceği şeyler yapmasını (cep telefonu, bilgisayar, televizyon değil) teşvik edin.

14-Bulunduğunuz ilin tarihsel, doğal vb. anlamda önemli mekanlarını birlikte keşfedin. Bunun için plan yapın. Örneğin “bu cumartesi saat 11.00’de ilimizin müzesine gideceğiz”, “bu hafta sonu seninle uçurtma yapalım ve onu uçuralım” gibi bir karar alın ve bunu mutlaka uygulayın.

15-Farklı kişilerle tanışmasına, arkadaş edinmesine olanak yaratın.

16-Bir takımın içinde spor yapmasını teşvik edin.

17-Birlikte spor yapın. Basketboldan hoşlanıyorsa basketbol, futbolsa futbol, voleybolsa voleybol, masa tenisi ise masa tenisi… beraber oynayın.

18-Televizyon izlemeyin, izlemesini mümkün kılacak bir ortam oluşturmayın. Akşamları sohbet edin, kitap okuyun, masal anlatın, akraba, eş, dost ziyaretine gidin, bunların çocuklu aileler olması daha da iyidir.

19-Arada şımartın. Belki bir dondurma, belki çok sevdiği bir yere götürmek (AVM değil), belki omuzlarınıza alıp biraz gezdirmek, belki gıdıklamak…

20-Sık sık sarılın, varlığına şükredin.

10.06.2019 

Nurdağan ARKIŞ